Saskia was getrouwd met een narcist

Dertien jaar lang was Saskia (46) getrouwd met Jeroen (46), een man met een narcistische persoonlijkheid. Erik wil aanbeden worden, waar hij ook komt moet applaus weerklinken, en voor zijn ego moet alles wijken. Ondertussen wordt Saskia door hem bedrogen en emotioneel afgebroken, tot er van haar zelfvertrouwen niets meer over is. Maar op een dag is het genoeg.

 

Uit privacyoverwegingen zijn de namen in dit verhaal gewijzigd.

 

 

“Een groot deel van mijn huwelijk is een leugen geweest, nu blijkt dat ik jarenlang heb samengeleefd met…. ja, met wíe eigenlijk? Erik, de man die ik dacht te kennen, ontglipte me steeds opnieuw, als een vis uit mijn handen. De wetenschap dat ik continu voor de gek ben gehouden, is doodeng en heeft me gebroken. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Waarom heb ík dit zover laten komen? Op die vragen moest ik een antwoord vinden, voordat ik kon accepteren dat ik zo’n goedgelovige muts ben geweest. Voordat ik verder kon gaan met mijn leven. Een leven gescheiden van Erik, die mij met zijn narcistische persoonlijkheid volledig in zijn macht had.

Als ik destijds alle kennis van nu had gehad, was ik meteen hard weggerend. Maar wat wist ik er nou van als negentienjarige? Bovendien groeide ik op als een heel onzeker en verlegen meisje. Niet dat ik geen vrienden had, maar dat ging bij mij nooit vanzelf. Maar met Erik, die ik tijdens mijn studie ontmoette, klikte het direct. In de stad, in die nieuwe omgeving, had ik zomaar iemand gevonden bij wie ik me meteen erg op mijn gemak voelde. Hij kwam op het juiste moment op mijn pad. We werden verliefd en kregen een relatie. Ik vond in hem mijn rots in de branding. Erik vond in mij zijn grote aanbidder. Iemand die hem op een voetstuk plaatste en hem ophemelde. Daarmee was ik onbewust een gewillig slachtoffer voor zijn narcistische persoonlijkheid. Ik was zijn applaus.

 

Puzzelstukjes

Erik kwam uit een warm nest, waarin veel aandacht was voor de kinderen. Maar toen ik hen beter leerde kennen, bleek dat alleen maar uiterlijke schijn te zijn. Eriks moeder was alcoholist. Een verslaving die ongetwijfeld was gevoed door de lastige start van hun gezin. Zo was Eriks komst helemaal niet gepland. Omdat er niet genoeg geld was, waren ze genoodzaakt in te trekken bij haar ouders. Bovendien woonde haar oma, die geestelijk labiel was, ook daar in huis.

Het was niet het jonge gezinnetje waar ze van gedroomd had en Eriks moeder greep steeds vaker naar de fles. Erik verstopte de rondslingerende flessen voor zijn broertje en als mama tussen de middag dronken op bed lag, zorgde Erik voor de lunch. Dat waren de benauwende omstandigheden waarin Erik opgroeide en die wond is de rest van zijn leven blijven dooretteren. Zijn moeder voelde zich hier schuldig over en probeerde het later goed te maken met overdreven betrokkenheid. Ze hunkert alsnog naar waardering. Ook zij wil applaus.

In Eriks jeugd ligt de oorzaak van zijn scheefgegroeide persoonlijkheid. Achteraf – nu het te laat is – vallen alle puzzelstukjes op hun plek en kan ik zijn vreemde karakter steeds beter verklaren. Maar goed, al die wijsheid had ik toen nog niet in pacht.

 

Kinderen

We waren negen jaar bij elkaar toen Erik mij verliet, nadat hij was vreemdgegaan. Een pijnlijke periode, maar we kwamen daarna toch weer samen. Ik vergaf het hem. Sterker nog, twee jaar na deze crisis stapten we in het huwelijksbootje. Een prachtige bruiloft, waarvan ik als sprankelende bruid genoot. Toen ik Erik die dag vertelde hoe gelukkig ik was, keek hij me verdwaasd aan. ‘Ik voel eigenlijk niks.’ Dat waren zijn letterlijke en kwetsende woorden. Ik legde zijn opmerking naast me neer. Toen wist ik nog niet dat een narcist lastig bij zijn gevoel kan. Ik wist niet eens dat ik te maken had met een narcist.

Ons ‘geluk’ werd bezegeld met de komst van onze kinderen. Terugkijkend is de echte ellende toen pas begonnen. Ik was net moeder, werkte vier dagen per week en volgde daarnaast een opleiding. En vanwege dat drukke schema was er, zoals in zo veel jonge gezinnen, even wat minder tijd voor elkaar. Hoe minder aandacht ik voor hem had, hoe meer ik in zijn ogen fout deed. Het tragische is dat ik geloofde wat hij tegen me zei. Ik werd bang om te falen. En mijn wens om een derde kindje te krijgen? Je kunt wel raden dat Erik daar niets van wilde weten.

 

Masker

Erik was thuis niet langer de hoofdpersoon. Maar op zijn werk vond hij precies wat hij nodig had: jong, vrouwelijk personeel. Meiden die tegen hem opkeken. En zakenrelaties die hem geweldig vonden. Hem adoreerden. Zijn dagelijkse drugs. Wat volgde was aanhoudend buitenechtelijk gerommel. Liegen en bedriegen. Vertrekken en weer terugkomen. Heel veel gesprekken, waarna ik toch weer voor hem zwichtte. En depressies.

Stiekem was Erik heel onzeker, omdat hij niet aan alle eisen kon voldoen. Of wanneer hij beloftes deed die hij niet kon nakomen. Achter het imponerende masker van een narcist liggen leegte, angst en depressiviteit op de loer. Daar viel Erik aan ten prooi zodra het applaus wegviel. Dan was hij neerslachtig en bleef hij uit beeld. Zo moest hij mensen ontslaan, maar dat kwam zijn populariteit natuurlijk niet ten goede. Dus stelde hij dat uit, waar de zaak weer onder leed. Als de problemen die hij uit de weg ging té groot werden, kon hij dagenlang op bed liggen. Of hij verdween voor de zoveelste keer, om de leegte die hij voelde op te vullen met bewondering die hij elders kon krijgen.

 

Loze beloften

Van de ene op de andere dag kon Erik weg zijn. Dat maakte mij angstig, want hoe moest ík nu verder? Hij had me ingeprent dat ik zonder hem niks voorstelde en dat ik iedereen om me heen zou verliezen. Wie zat er nou op mij te wachten? Hij liet me weten dat ik alles aan hem te danken had. Die studie had ik gehaald, omdat hij me zo goed gesteund zou hebben. Ik had carrière gemaakt, omdat hij thuis alles regelde – terwijl hij in werkelijkheid niet veel uitvoerde. Ik bofte maar met zo’n vent, die ook nog eens een eigen zaak had. Die geliefd was in ons sociale netwerk om wie hij was en wat hij deed. Iedereen viel voor zijn charmes. Hij was de ‘Koning’. Maar, en dan klopte hij zichzelf op de borst: ik hoefde niet zo te twijfelen aan mezelf, want in tegenstelling tot de rest van de wereld was hij wél blij met mij.

Ja, Erik voelde feilloos aan waar ik behoefte aan had. Zo wist hij me steeds weer aan zich te binden en verzekerde hij zichzelf van narcistische voeding. Subtiel ben ik jarenlang gekleineerd en in die tijd werd ik langzaam weer dat kleine onzekere meisje van vroeger.

Hele periodes heeft hij apart gewoond. Soms volledig onvindbaar, soms ‘slechts’ geestelijk onbereikbaar. En ik me maar zorgen maken. Om hem. Om mij. Om onze kinderen. Om de toekomst. Ondertussen deed ik verwoede pogingen om ons huwelijk te redden. Ik wist totaal niet waar ik aan toe was, maar ik wilde niet dat de kinderen hier de dupe van werden. Dus gingen we toch op vakantie. Zo normaal en gezellig mogelijk. En papa? Die kwam soms pas op dag vier of vijf. Of helemaal niet. Hij zat vol loze beloften. Nooit nam hij de verantwoordelijkheid, of het nu over de kinderen, ons huwelijk, onze agenda of de financiën ging.

 

Duidelijkheid

Ongelooflijk dat we zo jaren hebben aangemodderd. Maar het sluipt erin. Het bleef gissen wat er toch met Erik aan de hand was. Hulp zoeken wilde hij niet, want hij vond niet dat hij een probleem had. Lang heb ik in de ‘ik moet hem redden’-stand gestaan, waardoor hij ook weer zijn aandacht kreeg.

Maar mijn geduld raakte op en ik begon duidelijkheid te eisen. Koos hij voor ons gezin of niet? Hij was degene die twijfelde, híj moest kiezen van mij. Dat kon ik niet voor hem doen. Ik heb hem zo veel kansen gegeven, maar er kwam geen antwoord. Hij voelde zich onder druk gezet en opeens was alles mijn schuld. Nu ik eindelijk wat tegengas gaf, was ik de boeman. Met mijn ‘overheersende’ gedrag had ik hem steeds weggejaagd. Hij was niet degene die hulp nodig had, nee, ík moest in therapie om aan mezelf te werken! Dát was volgens hem de oplossing. Gek genoeg gaf ik hem zijn zin. Samen zouden we gaan vechten om er nog wat van te maken. Tegen beter weten in wilde ik dat zó graag geloven. Maar al mijn inspanningen leverden geen enkel resultaat op.

De hele toestand vrat aan me. Ik ging me aan Erik ergeren. Aan zijn houding en aan de jarenlange onrust in ons twijfelachtige huwelijk. Daarnaast had ik nog steeds zorgen om hem. Ergens las ik iets over narcisme, wat ik net zo vrolijk weer negeerde. Tot ik een jaar geleden met een bevriende psychiater sprak. Wederom viel deze term. Toen ben ik me erin gaan verdiepen. Ik vond enorm veel erkenning en het beeld dat ik ooit van Erik had gehad, brokkelde volledig af.

 

Eenzaam verdriet

Het was geen geheim meer dat het rommelde in onze relatie. Maar als ik goede vriendinnen voorzichtig in vertrouwen nam en vertelde hoe de vork echt in de steel zat en hoe Erik zich thuis gedroeg, dan werd mijn verhaal in twijfel getrokken. Natuurlijk, met zijn gladde praatjes en charmes kon hij bij anderen weinig fout doen. Dus eigenlijk kon ik ze niks kwalijk nemen. Maar het is heel pijnlijk en frustrerend als je niet serieus wordt genomen door de mensen bij wie je denkt terecht te kunnen. Een heel eenzaam verdriet, dat ik als een zware last met me meezeulde als ik naar mijn werk, feestjes of het schoolplein ging. Het leven moest doorgaan, zodat de kinderen en mijn werk er niet onder zouden lijden. Met lood in mijn schoenen ging ik, dat wel. Ik was er, maar voelde me heel klein.

Mijn ouders vertelde ik maar de halve waarheid. Als Erik weer eens bij me weg was, was dat wel duidelijk. Maar als ze hadden geweten dat hij hun dochter al meerdere malen had bedrogen, dan hadden ze hem nooit meer in de ogen kunnen kijken. En hoe moest het dan als het weer goed zou komen tussen ons? Dus nam ik Erik in bescherming. Mijn ouders zijn schatten. Hun deur bleef altijd voor hem openstaan, omdat ze in mij geloofden.

 

Hartkloppingen

Erik bleef vaag en had inmiddels alle energie uit me gezogen. Toen ik hartkloppingen kreeg, wist ik dat het zo niet langer kon. Ik moest eindelijk voor mezelf kiezen en bij hem weggaan. Maar kón ik dat wel? Die eeuwige angst die hij me had aangepraat – ik was er letterlijk ziek van. Ik ben met een psycholoog gaan praten, om zeker te weten dat ik de juiste beslissing nam.

Flink wat sessies en behoorlijk wat tranen later was ik zo sterk om hem te vertellen dat ik moe was van zijn eeuwige gedraai. Van hem. Dat ons huwelijk na dertien jaar voorbij was. Ik had gekozen en dat zorgde bij hem voor opluchting. Logisch, want het nemen van verantwoordelijkheid was niet echt zijn ding. Net zomin als het tonen van berouw. Maar ik weet nu dat hij een stoornis heeft en nooit beter zal worden. Ik kon alleen maar mezelf in bescherming nemen en bij hem weggaan. Al had ik mijn kinderen een scheiding willen besparen.

 

Deuk

Nu ben ik vrij! Verlost van deze pathologische leugenaar die constant over mijn grenzen heen ging. Al grijpt Erik nog elke kans aan om vervelend tegen me te doen en om mijn leven weer binnen te dringen, zodat hij de situatie naar zijn hand kan zetten. Maar ik voed hem niet langer en houd de communicatie rondom de kinderen puur zakelijk. Verder heb ik hem uit mijn leven gebannen.

De littekens blijven. Mijn zelfvertrouwen heeft een enorme deuk opgelopen. Ongelooflijk waar dit hele avontuur me heeft gebracht. Wat iedereen ook zegt, ik vind mezelf dik, lelijk en saai. Een slechte moeder. Ik krijg een brok in mijn keel als ik dit opbiecht, want ik vind het verschrikkelijk dat ik zo diep ben gezonken. Maar ik ben aan het opkrabbelen. Daar werk ik hard aan. En in tegenstelling tot wat Erik altijd voorspelde, heb ik ook na de scheiding nog steeds mensen om me heen die om me geven. Nu moet ík nog van mezelf gaan houden.”

 

Boekentip

Emelie van Laar is ervaringsdeskundige en schreef het boek Hij/zij was de liefste maar ook de ergste. Het doel van dit boek is je te laten zien hoe je een narcist, borderliner of psychopaat herkent.

Saskia (46)