Polina’s vader (80) is opnieuw verliefd: ‘Is papa gek geworden op zijn oude dag?’

Tot voor kort ging de Russische Polina (52) vier keer per jaar terug naar Rusland, waar haar vader woont. Als weduwnaar kon hij de hulp en steun van zijn enige kind goed gebruiken. Totdat hij zich halsoverkop in een nieuwe relatie stort. Hoewel Polina hem zijn geluk gunt, vindt ze het moeilijk een nieuwe vrouw aan zijn zijde te zien.

“Het is vandaag de veertiende dag van mijn verblijf in Sint-Petersburg, morgen mag ik weer naar huis. Ik ben nu in mijn ouderlijk huis. Een plek die mooie herinneringen bij me oproept, maar me ook confronteert met verlies. Mijn moeder is overleden en het contact tussen mij en mijn vader is verslechterd sinds hij een nieuwe relatie heeft. Hoe is het mogelijk dat twee mensen die van elkaar houden elkaar niet kunnen bereiken? Om dat te kunnen begrijpen, moet ik terug in de tijd…”

Afstand
“Op mijn twintigste verhuisde ik voor de liefde vanuit Rusland naar Nederland. Ik heb het altijd naar mijn zin gehad in Nederland, maar mijn ouders en ik misten elkaar verschrikkelijk. We schreven elkaar brieven en later e-mails, belden regelmatig en bezochten elkaar twee keer per jaar. We lachten veel en gingen er regelmatig samen op uit. Ik genoot ervan om mijn ouders te zien en ook om hen samen te zien. Al schreeuwden ze het niet van de daken, ik zag dat ze dol op elkaar waren. Dat uitten ze door een warme blik of door oprechte interesse te tonen in elkaar.
Vijftien jaar geleden kwam er een abrupt einde aan dat geluk. Mijn moeder had darmkanker. Een jaar na de diagnose is ze op haar 66e overleden. In dat laatste jaar ben ik zo vaak mogelijk naar haar toe gereisd om voor haar te zorgen. Dat was zwaar, maar het was nog zwaarder om haar te moeten missen.
De eerste tien jaar na haar dood droomde ik wel een paar keer per week dat ze er nog was. Dan zag ik haar, mijn vader en mezelf weer samen aan tafel zitten. Eenmaal wakker besefte ik dat dat helemaal niet kon en werd ik overvallen door verdriet. Maar verdrietig of niet, het leven ging door. Ik moest weer aan het werk en ik voelde me verantwoordelijk voor het welzijn van mijn vader. Hij had me nodig. Hij was het niet gewend om alleen te zijn en zelf een huishouden draaiende te houden. Hij belde me vrijwel dagelijks via Skype met allerlei praktische vragen en om wat aanspraak te hebben. Met de jaren ging zijn gezondheid achteruit. Hij kon nog wel zelfstandig wonen, maar jaarlijks naar Nederland komen werd op een gegeven moment te zwaar voor hem. Dus ging ik vaker naar hem toe. Als hij een operatie moest ondergaan, zorgde ik ervoor dat ik met spoed vakantie kon opnemen om hem bij te staan. Maar ook wanneer het goed ging, bezocht ik hem regelmatig om lekker voor hem te koken en om hem af te leiden van zijn verdriet. Want al praatte hij nooit over het gemis, ik zag wel aan hem dat hij leed. Hij lachte nog maar sporadisch en zijn schouders hingen. Hij vroeg zelden hoe het met mij ging en blafte me regelmatig af. Toen mijn moeder leefde, was hij ook weleens knorrig en op zichzelf gericht, maar lang niet zo vaak als na haar dood. Het verlies van zijn grote liefde had zijn negatieve eigenschappen nog eens versterkt.
Zijn egocentrische en onvriendelijk gedrag deed me pijn. Toch vond ik het geen optie om minder vaak naar Rusland te gaan of de skypegesprekken met mijn vader wat korter te houden. Ik ben enigst kind, er was niemand anders die de zorg kon overnemen. Bovendien hield ik van mijn vader en is het in Rusland normaal om voor je ouders te zorgen, ook als dat minder prettig is.”

Aankondiging
“Eind januari 2016, toen ik weer eens bij mijn vader was, liet hij me een vriendschapsverzoek zien op Facebook. Het kwam van Clara, een aangetrouwd familielid uit het zuiden van Rusland. We waren haar al een jaar of twintig uit het oog verloren. Wat toevallig en wat modern dat papa en Clara allebei Facebook hebben, misschien kunnen ze af toe met elkaar chatten, dacht ik toen nog.
Eenmaal terug in Nederland merkte ik dat mijn vader wat vrolijker was, wanneer we skypeten en iets minder vaak contact zocht met mij. Ik was blij dat het schijnbaar goed met hem ging en dat ik nu wat meer rust kreeg. Verder zocht ik er niks achter.
Drie maanden na het laatste bezoek aan mijn vader ging ik opnieuw naar Rusland.
Zoals altijd haalde mijn vader me op van het vliegveld. In de metro viel hij direct met de deur in huis. ‘Herinner je je Clara’s vriendschapsverzoek nog, Polina?’ vroeg hij. ‘We chatten en skypen nu elke dag. Wat een zachtaardige en warme vrouw! Binnenkort gaan we elkaar voor het eerst in het echt zien!’
Ik keek nog eens goed naar mijn vader. Hij zat opeens rechtop en lachte breed.
‘Dat is fantastisch, pap!’ antwoordde ik. Ik meende het, maar moest ook iets wegslikken.
Clara was bijna even oud als mijn vader, haar man was zeven jaar geleden overleden. Het deed me goed om mijn vader eindelijk gelukkig te zien, ik gunde het hem. Anderzijds voelde mijn vaders verliefde gedrag als verraad jegens mijn moeder. In mijn beleving waren mijn ouders onlosmakelijk met elkaar verbonden, ook nu mijn moeder er niet meer was. Misschien wat naïef van mij, maar ik had nooit gedacht dat mijn vader op zijn leeftijd nog verliefd zou worden. Terwijl de metro en mijn gedachten voortraasden, deed mijn vader en nog een schepje bovenop.
‘Ik heb haar ten huwelijk gevraagd en ze zei ja,’ glunderde hij.
Over vier maanden zou Clara naar Sint-Petersburg afreizen om mijn vader voor het eerst te ontmoeten en de dag daarop zouden de twee in het huwelijksbootje stappen. In feite zouden ze elkaar pas na de bruiloft leren kennen. Mijn vooralsnog altijd verstandige vader was van plan om te trouwen met een vrouw die hij nog nooit ontmoet had. Was hij gek geworden op zijn oude dag? Clara woonde ruim 2000 kilometer bij mijn vader vandaan. Ik snap dat je dan niet jarenlang gaat latten, maar dit ging te ver. Wat nou als Clara en mijn vader elkaar in het echt tegen zouden vallen? Dan zaten ze aan elkaar vast! Alles in mij schreeuwde nee, maar ik beet op mijn lip en zweeg. Kritiek viel meestal slecht bij mijn vader. Als ik hem op andere gedachten wilde brengen, moest ik tactisch handelen.
Een paar dagen later kwam ik erop terug. ’Papa, ik ben heel blij voor jou en Clara, maar het gaat allemaal wel wat snel. Is het niet verstandig om elkaar eerst te leren kennen?’ probeerde ik voorzichtig. ‘Een paar keer bij elkaar logeren, vervolgens samenwonen en pas daarna gaan denken over de volgende stap samen?’
‘Ga jij mij vertellen hoe ik moet leven? Ik ben oud genoeg om een bevlieging te onderscheiden van echte liefde!’ reageerde mijn vader geïrriteerd. Het was precies de reactie waar ik bang voor was. Om de sfeer goed te houden, liet ik het onderwerp verder maar rusten.
In de twee weken van mijn verblijf was mijn vader minstens vier uur per dag aan het chatten of skypen met ‘Claartje’, zoals hij haar noemde. Tijdens hun gesprekken zag ik hem blozen en z’n haar goed doen. Of nou ja, wat daarvan over was. Als zij contact zocht, moest alles wijken. Zo zouden mijn vader en ik een keer samen in een park gaan wandelen. Net toen we weg wilden, belde Clara via skype. Tegen de tijd dat de twee waren uitgepraat, was het al donker. Ons uitje ging niet door.”

Woorden
“Zelden heb ik me zo overbodig gevoeld als tijdens die vakantie, ik was blij toen ik weer op Schiphol landde. Gelukkig werd ik liefdevol opgevangen door mijn man. Hij oordeelde niet, maar liet me uitpraten en uitrazen. Ondertussen kwam mijn vaders trouwdag steeds dichterbij. Mijn vader zag het als iets tussen hem en Clara en had niemand uitgenodigd. Gelukkig maar, ik had mezelf geen houding weten te geven. Als ik met mijn vader skypete, had hij het voornamelijk over hoe geweldig Clara was. Ik hoorde het met een glimlach aan en onthield me van commentaar. Ik wilde geen ruzie. Tot mijn vader liet vallen dat hij in gemeenschap van goederen wilde trouwen, toen schoot ik uit mijn slof.
‘Je kent haar niet eens! Wie weet is ze op je geld uit in plaats van op jou. Waarom krijgt zij je erfenis en niet ik? Ik heb jarenlang voor je gezorgd, betekent dat niks voor je?’
Dat was tegen het zere been. ‘Hoe durf je!’ bulderde mijn vader. ‘Ik leef nog en jij praat al over mijn erfenis! Claartje is een fantastisch mens en helemaal niet geïnteresseerd in geld.’ Na wat heen en weer geschreeuw klikte ik mijn vader boos weg. Het ging me niet alleen om het geld, maar vooral om erkenning van mij als persoon en van alles wat ik voor mijn vader gedaan had. Al jaren voelde ik me onvoldoende gewaardeerd en nu was het klaar!
We hadden twee maanden geen contact. Eerst ervoer ik dat als een opluchting, maar na een tijdje begon het te knagen. Ik vroeg me af hoe het met mijn vader ging en miste hem. Met zweethanden belde ik hem via skype, ik was bang dat hij niet zou opnemen. Gelukkig deed hij dat wel. ‘Papa, ik had nooit zo scherp uit de hoek mogen komen. Het was niet netjes van me om over de erfenis te beginnen. Wat ik er ook van vind, het is aan jou of je in gemeenschap van goederen trouwt.’
‘Je bent nu eenmaal mijn kind, dus we moeten wel contact houden,’ antwoordde mijn vader. ‘Maar ik zal het je nooit vergeven!’
We praatten nog wat over koetjes en kalfjes, waarna ik verdrietig en verward afscheid nam. We hadden weer contact, maar er stond wel iets tussen ons in.
Een paar maanden later ging ik weer naar Sint-Petersburg. Mijn vader was inmiddels getrouwd en hoe moeilijk ik de situatie ook vond, ik wilde Clara graag ontmoeten. Het bleek een hartelijke vrouw, soms wat overenthousiast. Ze knuffelde mijn vader regelmatig, waarbij ze hem diep in de ogen keek. Meestal keek ik dan weg, want ik vond het een vreemd gezicht. Mijn ouders had ik nog nooit zo klef zien doen. Maar eerlijk is eerlijk, mijn vader had gelijk gehad. Deze sentimentele dame was geen ordinaire geldwolf.”

Impasse
“Inmiddels is het bijna vier jaar geleden dat mijn vader mij vertelde over Clara. Zijn roekeloze beslissing is goed uitgepakt. Ze zijn nog altijd gelukkig samen en ondanks diverse ouderdomskwalen nog altijd in staat om zelfstandig te wonen. Ik bezoek ze nu één keer per jaar. Tussendoor skype ik af en toe met mijn vader, soms komt Clara er dan ook bij. Ik moet nog altijd wennen aan haar uitbundigheid. Om de haverklap ziet ze iets wat ze schattig, geweldig of fantastisch vindt. Ik vraag me regelmatig af hoe uitgerekend mijn vader, die vrijwel nooit over gevoelens praat, gelukkig kan zijn met zo’n openhartige, ongeremde flapuit. Tegelijkertijd ben ik blij voor hem. Ook geniet ik ervan dat ik wat meer vrije tijd heb sinds Clara in zijn leven is.
Nu ik één keer per jaar naar Rusland ga in plaats van vier, heb ik vrije dagen over om met mijn man op vakantie te gaan, iets dat ik al jaren niet meer gedaan had. Sowieso geeft het idee dat mijn vader er niet meer alleen voor staat me meer rust. Clara is lief en zorgzaam tegenover mijn vader én tegenover mij. Als ik in Rusland ben, praten we regelmatig over mijn vaders gezondheid en we vragen naar elkaars dag. Vriendinnen zullen we nooit worden, daarvoor verschillen we te veel. Maar we hebben een prima verstandhouding. Helaas heeft het redelijke contact tussen mij en Clara mijn vader en mij niet dichter bij elkaar gebracht.
Al met al spreek en zie ik hem een stuk minder dan vroeger. Deels omdat hij minder eenzaam is nu hij Clara heeft, deels omdat het contact moeizaam verloopt. Onze skypegesprekken zijn kort. Als ik in Rusland ben en we samen aan tafel zitten, zegt mijn vader weinig. Met moeite hou ik het gesprek gaande. Toch moet ik er niet aan denken om elkaar helemaal niet meer te zien en ik denk dat mijn vader er hetzelfde in staat. Aan kleine dingetjes merk ik dat hij wel degelijk om mij geeft. Zo was hij laatst bezorgd, omdat mijn vliegtuig vertraagd was. Ik weet niet hoe we uit deze impasse moeten komen, of we überhaupt nog dichter bij elkaar komen. Misschien is het laf, maar ik durf er niet over te praten met mijn vader. Een gesprek kan dingen verhelderen, maar ik ben ook bang dat mijn vader en ik elkaar pijn gaan doen als we onze gevoelens uitspreken.

Ik schrik op uit mijn gemijmer. Clara staat naast me. Ze vraagt of ik zin heb om samen met haar en mijn vader te
gaan zwemmen. Welja, waarom niet. Het is in elk geval een gezamenlijke activiteit waarbij we niet hoeven te praten. In het zwembad komen mijn vader en Clara in één baan terecht en ik in een andere. Het stel trekt in een rustig tempo hun baantjes en puft af en toe even uit aan de kant.
Tijdens een van die pauzes zie ik hoe Clara het badmutsje van mijn vader even recht trekt. ‘Je bent mijn schatje, mijn schoonheid, ik hou van je!’ roept ze spontaan uit. Met grote verbazing en plaatsvervangende schaamte sla ik het tafereel gade. Mijn moeder zou nooit zoveel lieve dingen achter elkaar zeggen, laat staan met andere mensen erbij. Maar mijn vader schaamt zich nergens voor, zie ik. Hij kijkt vrolijk, vertederend en dankbaar naar haar. Ik zwem weer verder. Het wordt tijd om me op mezelf te richten.”

Tekst: Anne Ravve