In memoriam: Femke van Rossum

Femke van Rossum was jarenlang vaste columniste van Mijn Geheim. Nuchter, eerlijk en met humor schreef ze over haar gevecht tegen borstkanker, tot ze twee jaar geleden helaas de strijd verloor. Haar man Hans (54) was al die jaren haar steun en toeverlaat. Openhartig vertelt hij nu over zijn tijd met Femke, het afscheid en de moeilijke periode daarna. ‘Op die bewuste 29 december werd het heel stil. Stil in huis. En zo stil in mij.’

“Femke had een euthanasieverklaring klaarliggen, ‘voor het geval dat’. En op 29 december 2016, net na de kerst, was het moment gekomen. We wisten dat het op een dag zou gaan gebeuren. Dat ze niet oud zou worden… Maar toch. De artsen hadden haar hooguit nog een paar jaar gegeven, maar zelf ging ze voor tien! Al die jaren was ze zo strijdvaardig geweest en dankbaar voor de tijd die ze nog kreeg. Ze had intens genoten, maar ook geleden. En nu was ze helemaal op. Al een paar maanden was ze er heel slecht aan toe en wilde ze niet meer. Nu kon ze het nauwelijks meer opbrengen om nog iets te zeggen. Maar de arts wilde expliciet van haar horen of ze nog steeds achter haar beslissing stond. ‘Ja, ik wil niet meer,’ fluisterde ze.

Ik hield haar hand vast. Haar hartslag goed voelbaar in haar pols. Ik zei dat ze zich geen zorgen hoefde te maken. Dat ik het allemaal zou regelen. De wetenschap dat ik de kinderen goed zou opvangen, gaf haar de rust die ze nodig had. ‘Je mag gaan. Ik hou van jou,’ waren mijn laatste woorden, toen de arts haar het middeltje toediende. Ik voelde haar wegzakken. Ze werd rustig. Nog voordat ze de fatale dosis kreeg, voelde ik dat haar hart ermee gestopt was. Er was geen polsslag meer. Geen ademhaling. Ze was al weg voordat de laatste spuit werd gezet. Mijn Femke was niet meer. Ik liet mijn tranen de vrije loop. Even maar, want ik moest er zijn voor de kinderen.

Echt, het is waardeloos om je maatje te verliezen. Maar als je ziet dat je lief er zó erg aan toe is, dan kun je vrede hebben met het feit dat ze de dood verkiest boven het leven. Een leven dat haar inmiddels echt niets meer te bieden had dan pijn. Maar geleefd had ze! In volle glorie.”

Nuchter en positief

“Femke was tweeëndertig toen ze in 2006 de diagnose borstkanker kreeg. Dat was natuurlijk niet niks. Maar tegelijkertijd bleef ze optimistisch. Ze was niet de eerste vrouw die dit overkwam en ze wist dat veel vrouwen het uiteindelijk ook overleefden. Daar ging ze voor! De behandeling, waarbij onder meer haar borst werd afgezet, was zwaar, maar gelukkig succesvol.

Ik ontmoette haar in de periode vlak na haar behandeling, nog in 2006. Een mooie, intelligente meid, met een kort blond koppie van de chemo, een geamputeerde borst en een ondeugende blik in haar ogen. Met op haar achterhoofd een tatoeage van een klein engeltje, die ze had laten zetten toen ze haar eerste chemokuur kreeg. Haar beschermengeltje, dat inmiddels symbool stond voor de manier waarop Femke zich erdoorheen had geslagen. Toen we trouwden, hebben we dat engeltje ook allebei op onze vinger laten tatoeëren. Ik viel meteen voor dat stoere karakter van Fem. En dan die humor van haar! Verder nam ze het leven zoals het kwam, net zoals ik. Nuchter en vol positiviteit. Ja, we waren gewoon écht een goed team.

Tegen alle verwachtingen in raakte Femke vrij snel nadat we elkaar hadden leren kennen zwanger van onze zoon Niek. Een cadeautje! Niek is inmiddels tien. Hij doet me veel aan haar denken – een bepaalde blik in zijn ogen, zijn gelaatsuitdrukking… Femke had al een dochter uit een eerdere relatie, Zoë, die nu zeventien is. In Zoë zie ik de intelligentie, de creativiteit en het doorzettingsvermogen van haar moeder terug.”

Schok

“In 2011, vijf jaar na de diagnose, werd Fem genezen verklaard. Toen kon ze het hoofdstuk ‘kanker’ eindelijk sluiten en dat was een groot goed. De schok was dan ook groot toen er in 2012 uitzaaiingen in haar longen werden gevonden. Met een waardeloze diagnose. Had ze de vorige keer nog het idee gehad dat ze zich er wel uit zou vechten, nu lag het opeens anders: ze wist dat de kans op genezing nul was. En toch was er hoop. Niet op genezing, maar wel op een verbetering van haar kwaliteit van leven. Haar eindbestemming was heel helder in beeld, maar de reisduur was nog niet vastgesteld.

We gingen van behandeling naar behandeling. Als het ene niet werkte, dan was er altijd wel weer een ander middeltje. Aan het begin van het traject liggen er nog genoeg mogelijkheden op de plank. Ik reisde in dit avontuur met Fem mee en bleef net zoals zij vol goede moed. Tegelijkertijd probeerde ik alle ballen in de lucht te houden. Op de automatische piloot verzorgde ik Femke en de kinderen, ging ik werken en deed ik het huishouden.

Femke had een ongelooflijke passie voor het leven. Terwijl de kanker bezit nam van haar lichaam, wist ze heel bewust te genieten en herinneringen te maken voor de kinderen. ‘Today is a gift, that’s why it’s called the present,’ zei ze. Ze wilde nog zo veel mogelijk mooie momenten verzamelen, waarop de kinderen later met plezier zouden kunnen terugkijken. Ervaringen die ze kon optellen bij haar rijke leven, zo zag ze dat. Ondanks alles – of misschien wel dánkzij alles – stond ze midden in het leven. Fem liet zich niet klein krijgen. Ze was sterk en zocht altijd naar oplossingen. Ze deed er ook alles aan om een goede moeder te zijn. Een vrolijke én fitte moeder. Niet eentje die alleen maar over haar ziekte zeurde. Ze wilde niet dat ze op die manier herinnerd zou worden.”

Loslaten

“Femke hield een blog bij en schreef in elke Mijn Geheim een openhartige column over haar ervaringen met deze ziekte. Niet zozeer om uit te leggen wat kanker inhoudt, maar wel om het gesprek aan te gaan. Om het taboe te doorbreken en te vertellen wat er leeft bij iemand met kanker. Twee boeken bracht ze uit, waarin ze onder meer beschrijft hoe ze met een flinke dosis humor en gezonde zelfspot alle behandelingen doorloopt. Hoe ze op zoek gaat naar manieren om zelf de regie in handen te krijgen en steeds weer de kracht vindt om te relativeren. Ze maakt duidelijk dat kanker, ondanks de verwoesting die de ziekte teweegbrengt, ook iets positiefs te bieden kan hebben.Op de kaft van beide boeken prijkt natuurlijk het voor haar zo belangrijke engeltje.Maar het engeltje dat over haar waakte, kon niet voorkomen dat de ziekte en de vele complicaties uiteindelijk alle kracht uit haar lijf zogen. Half december 2016 werd ze steeds benauwder en er kwam een bed beneden voor haar. Dat was confronterend, maar ze durfde zelfs toen nog te hopen dat ze weer fit genoeg zou worden om de trappen in huis weer te kunnen beklimmen. Dat liep helaas anders. Fem was niet bang voor de dood, maar ze wilde er nog zo graag voor de kinderen zijn. Dat loslaten, dát was erg.”

Vooruitkijken

“Op die bewuste 29 december werd het heel stil. Stil in huis. En zo stil in mij. Femkes woorden bleven maar door mijn hoofd gaan: ‘Je moet verder, ook zonder mij.’ Dat deden we, en doen we nog steeds, zo goed mogelijk. Ik ben twee weken thuisgebleven om met name de praktische zaken te regelen. Vooral in het begin kreeg ik uit alle hoeken steun aangeboden. Maar zoals dat gaat, wordt dat na verloop van tijd minder. En uiteindelijk moet ik het natuurlijk ook zelf zien te rooien. Mijn werktijden heb ik gelukkig zo kunnen aanpassen dat ze aansluiten op de zorg voor de kinderen.

Ik heb van dichtbij meegemaakt hoe Femke door kanker werd gesloopt. Dat deed veel pijn, maar ik heb mijn hoofd nooit laten hangen, hoe moeilijk het soms ook was. In de geest van mijn Femke ben ik nog steeds van mening dat je moet léven. Je leeft maar één keer, dus moet je er zo veel mogelijk uit halen. Maar dat viel het eerste halfjaar na haar overlijden echt niet mee. Ik bleef maar terugkijken op onze tien jaar samen. Maar ik wilde niet in het verleden blijven hangen. Ik móést verder. Wilde zo graag ook weer eens vooruitkijken.

Positief

Ik ben toen voor een maand naar Italië vertrokken. Door letterlijk afstand te nemen, lukte het me om mijn blik weer op de toekomst te richten. We zijn nu twee jaar verder en inmiddels is er een vriendschap ontstaan met iemand van wie ik dat nooit had verwacht. Een luisterend oor en een fijne gesprekspartner. Friends for life. Ik heb een prachtige tijd gehad met Femke. Ze heeft me zo veel gegeven. Toen de kanker terugkeerde, leek onze wereld even in te storten, maar Femke liet zien dat opgeven geen optie was. Dat er, tot op zekere hoogte, altijd oplossingen waren. Het heeft me sterker gemaakt. Ik ben minder impulsief geworden en sta meer stil bij de dingen. Zaken die ik vroeger vanzelfsprekend vond of misschien niet eens opmerkte, vind ik nu soms bijzonder.

Het nummer With or without you van U2 brengt me nog altijd bij Fem. Nog steeds krijg ik dan kippenvel en branden de tranen in mijn ogen. Maar ik ben sterk en kan er nu in ieder geval weer naar luisteren. Fem zal altijd deel blijven uitmaken van mijn leven, maar ik sta niet meer dagelijks stil bij het pijnlijke gemis. Dat klinkt misschien egoïstisch, maar ik moest vooral ook aan mezelf denken, om er zo voor de kinderen te kunnen zijn. Ik geloof dat dat aardig gelukt is. Net zoals Femke is geslaagd in haar speciale missie: Zoë en Niek herinneren zich haar als een opgewekte, positieve vrouw en leuke moeder. Met de feestdagen proosten we met een lekker drankje en vol trots op Fem. Precies zoals ze dat gewild zou hebben.”